Vissersommetje
Texel is onlosmakelijk verbonden met de zee. Eilanders trotseerden eeuwenlang de elementen voor de handel en visserij. Het landschap liet zich ondertussen gewillig leiden door de sterke stroming.
De haventjes, strategische handelsplaatsen, ‘verhuisden’ in het kielzog mee. Duik in de historie van vissersdorp Oosterend!
Oestervisserij
Ergens rond 1700 ontdekten de Texelse en Wieringer vissers oestergronden in de Waddenzee. Zij raapten de oesters met de hand; de kostbare waar ging naar steden, van Amsterdam tot Hamburg. Tijdens de 18e eeuw waren 60 Texelse Kagen (schepen) actief. Steeds meer ‘vreemde’ Kagen van Schiermonnikoog en Zoutkamp verschenen ten tonele. Ze brachten ook nieuwe technieken mee. Het rapen gebeurde voortaan met een oesterkor (ijzeren raamnet). De oogst ging naar met takken afgezette bedden. Oesters konden daar groter groeien voordat ze werden verkocht. De oesterbedden lagen direct achter de dijk bij Oosterend (nu polder ’t Noorden); goed beschut en vlakbij huis.
Oesterhaven
De oestervisserij was ooit zeer lucratief. Tussen 1835 en 1845 werd daarvoor een haven aangelegd, net buiten de dijk bij Nieuweschild. Een wierdijk bood kleine schepen een veilige ligplaats. Lang heeft Oosterend er niet van geprofiteerd. Oesters zijn een luxeproduct en afhankelijk van de welvaart. De verkoop kende pieken en dalen. Bij een lage omzet had men geen geld voor het onderhoud van oestergronden. Na 1845 ging het bergafwaarts, zo verdween mettertijd deze haven.
Wiervisserij
Vanaf de 18e eeuw werd op wier (Groot zeegras) gevist. In eerste instantie door losgeslagen wier uit zee op de dijk te trekken. Gedroogd wier was ideaal voor de opbouw van dijken. Vanaf 1826 kwamen de wiervisserij en wiermaaierij (zeegrasindustrie) pas echt op gang. Niet alleen het losgeslagen wier, maar ook wier uit zee werd geoogst door het af te maaien. Even leek het erop dat de wierwinning op zijn retour raakte. Vissers boorden echter nieuwe markten aan. Matrassen en kussens werden gevuld met zeegras en het wier werd gebruikt als isolatiemateriaal of mest. Door afsluiting van de Afsluitdijk (1932) verdween het Groot zeegras uit dit gebied, en daarmee ook de handel.
Foto's
Nieuw Schild
Ter hoogte van Oost ontstond in de loop van de 17e eeuw een dorpje aan de dijk. Het kreeg de naam Nieuw Schild. Bewoners hielden zich vooral bezig met de visserij en de vele (buitenlandse) schepen die voor Oude Schild en Nieuw Schild lagen. Loodsen begeleidden ze richting zee; vaklieden zorgden voor scheepsonderhoud. Proviand regelen en overladen van handelswaar waren ook een bron van inkomsten. Met het verdwijnen van de koopvaardijschepen, is Nieuw Schild gesneuveld. Enkel de scheepshelling bleef nog in gebruik. Ter hoogte van het vroegere haventje staat de IJzeren Kaap. Het vormde, samen met de Hervormde Kerk en toenmalige molen (Molenbuurt) een bakenlijn voor de scheepvaart.
Wandelroute
Het startpunt is het pleintje voor Doopsgezinde kerk ‘De Vermaning’ aan de Peperstraat 26 in Oosterend. Van eind april tot eind oktober is van dinsdag t/m zaterdag (13.00-16.00 u) in de kerk een expositie te zien, onder andere over de wier- en oestervisserij: www.stichtingstrendervermaning.nl.
De wandelroute gaat deels over boerenland; volg de rode voetstapbordjes. Onderweg komt u diverse informatieborden tegen met historische informatie.
Route op kaart
Door op de kaart hieronder te klikken, opent deze route in Google Maps. Met de live locatie aan op je telefoon kun je tijdens de wandeling zien waar je op de route bent.